وارانت (به انگلیسی Warrant) یکی از ابزارهای با سابقه در بازارهای مالی بین المللی می باشد و اخیرا برنامه ریزی هایی برای ورود این ابزار مالی به بورس تهران نیز صورت گرفته است . از جمله کارکردهای این ابزار می توان به پوشش ریسک سرمایه گذاران در سرمایه گذاری ها و یا استفاده از اهرم برای کسب سود در بازار بورس اشاره کرد. همچنین با راه اندازی ابزار وارانت شاخص بورس بدین ترتیب فعالان بازار با خرید وارانت شاخص بورس می توانند بخشی از ریسک پورتفوی سهام خود را پوشش بدهند

ابزار وارانت شبیه ترین ابزار به اوراق اختیار خرید می باشد با این تفاوت که اوراق اختیار خرید در بازار ابزارهای مشتقه مورد معامله قرار می گیرند و ابزار وارانت در بازار سهام در اختیار سرمایه گذاران خواهد بود. با استفاده از این ابزار سرمایه گذاران تعهدی برای خرید سهام شرکت ندارند و تنها حق دارند که سهام شرکت را در قیمتی که در برگه ی وارانت مشخص شده، خریداری کنند یا خیر. اما شرکت متعهد است تا سهام را در زمان اعمال وارانت، با قیمتی که از قبل در برگه ی وارانت مشخص است به سرمایه گذار بفروشد.

به واقع وارانت، حق خرید سهام شرکت به تعداد مشخص در قیمت از پیش تعیین شده و در ظرف مدت مشخص و با نسبت تبدیل از پیش مشخص شده است که از سمت شرکت به سرمایه گذاران فروخته می شود.

مشخصات وارانت

 ویژگی های وارانت به شرح زیر است:

تاریخ انقضای وارانت: آخرین تاریخی است که سرمایه گذار می تواند حق خرید سهام شرکت را اعمال کند و با پرداخت قیمت سهام شرکت، سهام را خریداری کند. برخی از انواع وارانت بنا بر تصمیمات ناشر (شرکت) تاریخ انقضا ندارند.

تبدیل وارانت به سهم: مالک وارانت می تواند حق خود را اعمال کند و تصمیم بگیرد تسویه به صورت نقدی یا به صورت فیزیکی از سمت شرکت انجام شود.

قیمت اعمال وارانت: برگه ی وارانت به واقع اختیار خرید سهام یک شرکت از سوی سرمایه گذار به قیمت مشخص است. این قیمت از قبل توسط شرکت اعمال می شود و یکی از آیتم های تاثیرگذار بر قیمت گذاری وارانت می باشد. برای مثال اگر شرکتی قیمت اعمال را هر سهم ۱۰۰ تومان در نظر بگیرد، در زمان اعمال وارانت توسط سرمایه گذار، موظف به فروش سهام به قیمت ۱۰۰ تومان به سرمایه گذار است.

نسبت تبدیل وارانت: شرکت می تواند مشخص کند که به ازای خرید هر تعداد وارانت چه تعداد سهام به دارنده ی وارانت قابلیت واگذاری دارد. برای مثال در صورتی که شرکتی نسبت تبدیل وارانت را یک به چهار یا ۲۵ درصد اعلام کند. سرمایه گذار به ازای هر ۴ وارانت حق خرید یک سهم را در اختیار دارد. یا برای مثال اگر نسبت تبدیل وارانت یک به پنج یا ۲۰ درصد باشد، سرمایه گذار به ازای خرید هر ۵ وارانت، اختیار خرید یک سهم را دارد.

برای مثال شرکت داروسازی الحاوی از طریق شرکت زیرمجموعه ی خود، مالک ۲۰ درصد از سهام خود می باشد. این شرکت می تواند هر برگه ی وارانت را با مشخصات زیر به سرمایه گذاران به فروش برساند.

قیمت حق اعمال وارانت: ۵۰۰ تومان

تاریخ انقضای وارانت: ۲۹ اسفند ماه ۱۳۹۸

هر ۱ برگه ی وارانت قابل تبدیل به ۵ سهم از شرکت

شرکت الحاوی می تواند برگه ی وارانت را با مشخصات بالا به فروش برساند و در صورتی که قیمت سهام شرکت در اسفند ماه ۹۸ بالاتر از ۵۰۰ تومان به ازای هر سهم باشد، این جذابیت برای سرمایه گذار وجود دارد تا حق خرید خود را اعمال کرده و سهام شرکت را به قیمت ۵۰۰ تومان از شرکت خریداری کند. به همین ترتیب در صورت افت قیمت سهام الحاوی به قیمت کمتر از ۵۰۰ تومان، سرمایه گذاران جذابیتی برای اعمال حق خرید سهام ندارند و وارانت نیز با پایان مدت منقضی خواهد شد.

وارانت مانند اختیار خرید آمریکایی در هر زمانی قبل از سررسید (انقضا) قابلیت اعمال را دارد مگر اینکه در زمان انتشار شرکت قوانین محدود کننده برای آن اعمال نماید.

سرمایه گذار تنها قیمت حق خرید سهم یا اصطلاحا وارانت را می پردازد و در زمان اعمال، قیمت هر سهم شرکت که در برگه ی وارانت ذکر شده از سرمایه گذار دریافت می شود.

وارانت تمام ویژگی های یک سهم را به جز حق رای در مجامع، تقسیم سود، افزایش سرمایه، انتخاب هیئت مدیره و مدیریت شرکت را دارد و نوسانات قیمت آن نیز مانند روند قیمتی سهام شرکت خواهد بود.

در وارانت ریسک شما تنها به میزان سرمایه ای است که برای خرید وارانت پرداخت می کنید (قیمت وارانت + هزینه ی معامله) و ریسک دیگری بر دوش سرمایه گذار نیست.

وارانت بر پایه ی سهام خزانه ی شرکت ها منتشر می شود و توسط خود شرکت منتشر می شود.

تفاوت وارانت و اختیار خرید:

اختیار خرید به واقع قراردادی استاندارد است که توسط نهاد ناظر شاخصه های آن تعیین می شود ولی در ابزار وارانت استاندارها متفاوت است و ناشر اختیارات بیشتری در تعیین مشخصات وارانت دارد. حتی شرکت می تواند برای وارانت قیمت متغیر بگذارد و در وارانت های نامحدود یا با طول عمر بالا می تواند در دوره های مختلف قیمت اعمال را با اطلاع رسانی تغییر دهد.

اختیار خرید توسط هر سهامداری قابل واگذاری است (در ایران عموما سهامدار عمده اجازه ی واگذاری اختیار معامله را دارد) ولی در ابزار وارانت، تنها شرکت اجازه ی انتشار وارانت را در اختیار دارد.

در ابزار اختیار خرید، نیاز به وجه تضمین برای اطمینان از تعهدات فروشنده ی اوراق وجود دارد اما در وارانت به علت اینکه مسئولیت و تعهدات بر عهده ی شرکتی است که سهامش منتشر شده نیاز به وجه تضمین ندارد.

وارانت طول عمر بیشتری نسبت به اختیار خرید دارد و بعضا عمر آن به بیشتر از ۵ سال می رسد و البته برخی از وارانت های منتشره می تواند با عمر نامجدود باشد.

از آنجا که وارانت از سوی شرکت منتشر می شود لذا تعداد آن محدود است ولی در اختیار خرید به دلیل این که سهامداران اجازه ی معامله ی اختیار را دارند و محدودیتی از این لحاظ وجود ندارد. همچنین با اعمال وارانت ها از سوی سرمایه گذاران به واقع حجم وارانت قابل معامله در بازار کاهش می یابد و البته به دلیل اعمال آن و انتقال سهام از سهام خزانه به سهامدار، سهام قابل معامله ی شرکت در بازار افزایش می یابد.

شباهت وارانت و اختیار خرید:

وارانت نیز مانند اختیار خرید، حق خرید یک دارایی را در آینده اما با قیمت معین و از پیش تعیین شده به سرمایه گذار واگذار می کند.

سرمایه گذاران اوراق وارانت را نیز مانند اختیار خرید می توانند به کرات معامله کرده و خرید و فروش کنند و از نوسانات بازار با اهرم بالاتری برخوردار شوند و به دلیل هم راستا بودن نوسانات سهم و وارانت و اهرم این اوراق، این نوسانات تاثیر بیشتری بر روی سرمایه گذاری نسبت به خرید سهام شرکت دارد. البته شرکت ها می توانند به جای پرداخت سود سهام، به سرمایه گذاران وارانت واگذار کنند که موجب جلوگیری از خروج وجه نقد از شرکت خواهد شد.

از طرفی در ابزار وارانت نیز مانند اوراق اختیار خرید تا قبل از اعمال و تبدیل به سهم، سرمایه گذاران قابلیت کنترل شرکت، دریافت سود، حق رای، هیئت مدیره و غیره را ندارند.

عوامل موثر بر قیمت وارانت

قیمت دارایی پایه (سهم) با قیمت وارانت سهم رابطه مستقیم دارد.

قیمت اعمال با قیمت وارانت سهم رابطه مستقیم دارد.

نوسان پذیری با قیمت وارانت سهم رابطه مستقیم دارد.

نرخ بهره در بازار با قیمت وارانت سهم رابطه مستقیم دارد.

سود تقسیمی با قیمت وارانت سهم رابطه معکوس دارد.

فرمول قیمت گذاری وارانت

در اینجا M قیمت سهام شرکت در بازار است.

X قیمت توافق شده ی وارانت که از قبل مشخص شده و وارانت بر مبنای آن منتشر می شود.

N همان نرخ تبدیل وارانت است یعنی تعداد سهامی که با اعمال یک وارانت می توانید خریداری کنید.

مثال وارانت

حال اگر بخواهیم مثال بالا را برای شرکت داروسازی الحاوی محاسبه و قیمت گذاری کنیم به شرح زیر است (با فرض اینکه قیمت در حال حاضر ۶۰۰ تومان است:

قیمت هر سهم شرکت ۶۰۰ تومان =M

قیمت اعمال وارانت برای هر سهم ۵۰۰ تومان =x

نرخ تبدیل هر برگه ی وارانت به سهام شرکت ۵ است یعنی با خرید هر یک وارانت شما حق خرید ۵ سهم از شرکت را خریداری می کنید پس N=5

با این تفاسیر قیمت هر برگه ی وارانت شرکت داروسازی الحاوی ۵۰۰ تومان خواهد بود و از آنجا که شما با هر وارانت، حق خرید ۵ سهم شرکت را دارید عملا با یک وارانت ۵۰۰ تومانی از نوسانات ۵ سهم شرکت که در مجموع ۳،۰۰۰ تومان می باشد بهره مند می شوید و این حاکی از اهرم بالای این ابزار است.