شاخص بورس چیست
به احتمال زیاد، این کلمه را بارها و بارها از رادیو و تلویزیون و رسانه های دیگر شنیده اید و جملات زیر برایتان آشنا خواهد بود:
شاخص بورس در روز جاری با ۰٫۵ درصد رشد به ۷۹،۴۰۰ واحد رسید.
شاخص بورس در طی سال جاری رشدی ۱۰ درصدی را رقم زد.
رکورد شکنی شاخص بورس در روز جاری
سقوط بی سابقه ی بورس پس از شکست مذاکرات هسته ای
و جملاتی ازین دست که گهگداری از رسانه ها می شنویم و از این به بعد مطمئنا برای ما اهمیت بسیار بیشتری خواهد داشت.
به صورت کلی شاخص، نمایش دهنده یا بیانگر عددی است که با استفاده از آن می توان تغییرات یک یا چند متغیر را توضیح داد.در بازار سرمایه نیز برای نشان دادن وضعیت عمومی بیش از ۵۰۰ شرکت حاضر در این بازار، از شاخص های مختلفی استفاده می شود و هر یک از آن ها وضعیت بورس را با توجه به فرمول ها به صورت های مختلف نشان می دهند. برای مثال شاخص کل بورس بیانگر این است که اگر ما از تمامی شرکت های حاضر در بورس یک سهم خریداری کنیم و در سبد سهام خود داشته باشیم، ارزش سبد سرمایه گذاری ما چه مقدار بالا یا پایین شده است. این شاخص ها بیانگر روند عمومی قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس هستند، برای مثال اگر شاخص بازار سهام از ۱۰۰۰ به ۱۵۰۰ واحد برسد، به معنی رشد ۵۰ درصدی این شاخص است.
انواع شاخص های بازار سرمایه به شرح زیر هستند:
در بین شاخص های ذکر شده در بالا، شاخص کل بورس، در فضای رسانه ای بیشتر از سایر شاخص ها مورد توجه می باشد و البته لازم به ذکر است که هر کدام ازین شاخص ها با توجه به ویژگی هایی و نیاز تحلیلی شما، مورد استفاده قرار می گیرند.
حال قبل از معرفی این شاخص ها به نحوه ی محاسبه شاخص ها می پردازیم: (اگر علاقه ای به ریاضیات مالی ندارید، میتوانید ازین بخش گذر کنید)
نحوه محاسبه شاخص بورس
برای محاسبه ی شاخص بورس، از فرمولی به نام لاسپیرز استفاده می شود. این فرمول به شرح زیر است:
|
|
قیمت سهم شرکت i در زمان t (امروز) |
|
|
تعداد سهام شرکت i در زمان t (امروز) |
|
|
قیمت سهم شرکت i در سال پایه |
|
|
تعداد سهام شرکت i در سال پایه |
سال پایه
منظور از سال پایه، سال مبنای ماست؛ برای مثال سال مبنای شاخص کل بورس، سال ۱۳۷۸ است و قیمت های سهام نسبت به قیمت های سال ۱۳۷۸ سنجیده می شوند.
این فرمول، فرمول مبنای محاسبه ی شاخص های مختلف است و در هر شاخص با توجه به کارایی آن، متغیرهایی به فرمول بالا اضافه می شود.
شاخص قیمت و بازده نقدی ( شاخص کل بورس)
شاخص کل بورس در سال های اخیر همواره مورد انتقاد فعالان بازار سرمایه بوده است، این شاخص پس از تغییراتی که در سال ۸۷ بر روی آن صورت گرفت، از نظر فعالان بازار، کارایی گذشته ی خود را ندارد. از دلایل ضعف این شاخص، اثرگذاری بالای سهام شرکت های بزرگ حاضر در بازار سرمایه در افزایش و کاهش این شاخص می باشد. برای مثال اگر عمده ی سهام بازار در دامنه ی منفی معامله شوند، با چند معامله در دامنه ی مثبت بر روی سهام شرکت های بزرگ نظیر همراه اول، پتروشیمی فارس، مخابرات ایران و غیره، می توان شاخص کل بورس را مثبت کرد و بالعکس. ازین رو، این شاخص تنها کارکرد تبلیغاتی دارد و در حال حاضر توانایی پیش بینی اتفاقات آینده را ندارد.
اصطلاحا به شاخص کل بورس، شاخص TEDPIX نیز گفته می شود.
در شاخص قیمت و بازده نقدی، سود تقسیمی شرکت ها نیز در محاسبه ی شاخص لحاظ می شود.
شاخص هم وزن
برای رفع مشکل اثرگذاری بالای سهام شرکت های بزرگ بر شاخص کل بورس از شاخص کل هم وزن استفاده می شود. در این شاخص، بر خلاف شاخص کل بورس، همه ی شرکت به یک اندازه بر روی شاخص تاثیرگذار هستند و امکان دستکاری وجود ندارد.
شاخص آزاد شناور
یکی دیگر از شاخص های با اهمیت برای بازار سرمایه، شاخص آزاد شناور می باشد. در این شاخص هر سهم بر اساس، سهام شناوری که دارد بر روی شاخص تاثیرگذاراست. این شاخص از آن رو مهم است که تاثیرگذاری هر سهم، بر مبنای میزان اثرگذاری سهام قابل معامله ی شرکت در بازار سهام است و ازین رو قابلیت تحلیلی بالایی دارد و خاصیت توضیح کنندگی آن، می تواند اتفاقات بازار سرمایه را کاملا پوشش دهد.
شاخص صنعت
شاخص های هر صنعت نیز در جای خود بسیار قابل اهمیت هستند. یکی از مهم ترین نکات تحلیل تکنیکال، تئوری هم پوشانی گروه و سهام گروه هست. در این مبحث، تحلیلگران انتظار دارند، اگر شاخص گروه حرکتی رو به بالا یا پایین داشت ولی یکی از سهام این گروه حرکتی نداشت یا حرکتی معکوس داشت، انتظار داریم در میان مدت این مهم اصلاح شده و با رشد یا کاهش قیمت در آن سهم مواجه باشیم.
شاخص گروه از آن لحاظ اهمیت بالایی دارد که در نقاط مهم تکنیکالی، می تواند گروه را یک دست قرمز یا سبزپوش کند و ازین رو در تحلیل سهام یک شرکت، حتما شاخص گروه مربوطه باید مورد رصد قرار گیرد. این شاخص عمدتا فرصت های مناسب کوتاه و میان مدت در اختیار فعالان بازار قرار می دهد. البته باید توجه داشت که تمامی شاخص های گروه های حاضر در بازار سرمایه با سهام آن همپوشانی ندارند ولی برای مثال در شاخص های گروه سیمان، خودرو، ساختمان و غیره همبستگی مناسبی بین شاخص گروه و تمامی سهام بازار سرمایه وجود دارد.
شاخص ۵۰ شرکت فعال تر
یکی دیگر از شاخص های مهم بازار سرمایه، شاخص پنجاه شرکت فعال تر می باشد. منظور از پنجاه شرکت فعال تر، شرکتهایی با سرمایه ی بالا که حجم معاملات مناسبی دارند. این شرکت ها در دسته ی ۵۰ شرکت فعال تر بازار سرمایه قرار می گیرند. در این شاخص نیز سهام بزرگ، بیشترین تاثیر را بر شاخص پنجاه شرکت فعال تر دارند.
شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم
شاخص بازار اول و دوم نیز همان طور که از نامش بر می آید، نمایش دهنده وضعیت بازارهای اول و دوم بورس می باشد و از منظر روش محاسبه، همانند شاخص کل بورس، شرکت های با سرمایه ی بالا بیشترین تاثیر را بر این بازار را دارند.
