رکود اقتصادی چیست؟

رکود اقتصادی

ازنظر لغوی رکود دقیقاً کلمه‌ی مقابل رونق هست. در دوران رکود حجم فعالیت‌های اقتصادی کاهش می یابد و به تبع آن شاهد رشد بیکاری و کاهش درآمد خانوارها هستیم و عملا برعکس هر آنچه در دوره‌ی رونق شاهد هستیم، در دوره‌ی تلخ رکود تجربه می‌شود.

رکود اقتصادی عمدتاً به دلیل پایین آمدن تقاضا به وجود می‌آید و تقاضایی برای کالاهای تولیدی نیست و موجب ورشکستگی تولیدکننده و پس‌ازآن بیکاری کارگران و سپس عدم پرداخت تسهیلات بانک و ایجاد بحران در بانک خواهد شد. رکود اقتصادی می‌تواند موجب نابودی بخش قابل‌توجهی از مشاغل بشود.

البته هیچ رکودی پایدار نیست و حتی بزرگ‌ترین رکودهای اقتصادی تاریخ نیز پس از مدتی برطرف شده‌اند. البته الزاماً رکود اقتصادی تبدیل به رونق اقتصادی نخواهد شد. همچنین عموماً رکود ناشی از تورم منفی در اقتصاد است.

البته رکود اقتصادی در ایران هیچ‌گاه ناشی از تورم منفی نبوده است! چراکه ساختار و ویژگی‌های آن با سایر کشورها متفاوت است و دلایل رکود اقتصادی در هر کشوری می‌تواند متفاوت با کشورهای دیگر باشد.

در تعاریف اقتصادی اگر در اقتصاد یک کشور، دو دوره‌ی سه‌ماهه‌ی پیاپی رشد اقتصادی منفی باشد، شاهد رکود اقتصادی خواهیم بود.

برای مثال اگر رشد اقتصادی در سه‌ماهه‌ی تابستان و سه‌ماهه‌ی پاییز منفی باشد، شاهد رکود اقتصادی هستیم. برای مثال اگر رشد اقتصادی تابستان منفی ۲ درصد و رشد اقتصادی زمستان منفی ۲٫۲ درصد باشد، رکود اقتصادی به وجود آمده است.

رکود اقتصادی

در دوره‌ی رکود اقتصادی شاهد کاهش قابل‌توجه عوامل تولید، درآمد، اشتغال و تجارت هستیم و رکود اقتصادی موجب کاهش تولید ناخالص داخلی و کوچک شدن اقتصاد کشور می‌شود. همچنین یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن عدم تمایل مردمم به خرید کالاهای بادوام هست.

با این تفاسیر در دوران رکود اقتصادی، صنایع خوراکی و دارویی می‌توانند بازدهی بهتری برای سرمایه‌گذاران داشته باشند.

نکته‌ی مهم: بین کسادی اقتصاد و رکود اقتصادی تفاوت فراوانی است.

تفاوت کسادی اقتصاد و رکود اقتصادی

نمی‌توان به کسادی بازار در دوره‌های مختلف را نشانه‌ای از رکود اقتصادی دانست. اگر روند کاهش تولید ناخالص داخلی برای چند دوره‌ی متوالی ادامه داشته باشد شاهد کسادی اقتصاد هستیم و زمانی که اقتصاد برای دو دوره‌ی متوالی رشد منفی داشته باشد رکود اقتصادی رخ‌داده است.

در کسادی اقتصادی از سرعت رشد اقتصاد کاسته می‌شود، برای مثال اگر رشد اقتصادی در دوره‌های قبل ۵% بوده است، درصورتی‌که در سال جاری ۳% اعلام بشود، می‌توان این را نشانه‌ای از کسادی اقتصادی دانست چراکه اقتصاد با سرعت کمتری بزرگ‌ شده است.

درصورتی‌که اما در دوره رشد اقتصادی منفی باشد، در عمل اقتصاد کوچک‌تر شده است و ازاین‌رو رکود اقتصادی رخ‌داده است.

رکود اقتصادی در ایران

از مهم‌ترین دوره‌های رکود اقتصادی در ایران می‌توان به رکود سال ۱۳۹۱ اشاره کرد و اقتصاد ایران در آن سال رشد اقتصادی منفی ۸٫۵% را ثبت کرد و به‌واقع اقتصاد کشور ۸٫۵% کوچک شد.

عوامل رکود اقتصادی

به‌واقع مهم‌ترین عامل رکود اقتصادی، سیاست‌های اشتباه دولت‌ها در زمینه‌های اقتصادی است و نمی‌توان نسخه‌ای واحد برای علل وقوع رکود اقتصادی در همه‌ی کشورها پیچید.

از اصلی‌ترین دلایل وقوع رکود اقتصادی در ایران می‌توان به دلایل زیر اشاره کرد:

• اتخاذ سیاست ضد تورمی در زمان نامناسب

سیاست تورمی و رکود اقتصادی

• اعمال تحریم‌ها نیز یکی از مهم‌ترین عوامل رکود اقتصادی در ایران به شمار می‌آید. چراکه تحریم‌های نفتی موجب عدم امکان فروش نفت و تحریم‌های مالی موجب عدم امکان انتقال وجوه ناشی از فروش نفت می‌شود. همچنین به‌واسطه کاهش امنیت اقتصادی در ایران، به اقتصاد و ادامه‌ی رکود در کشور دامن زده است.
• نوسانات نرخ ارز و بی‌ثباتی این بازار را نیز می‌توان به‌عنوان یکی از عوامل وقوع رکود در کشور نام برد. چراکه بی‌ثباتی موجب نا اطمینانی در فضای اقتصاد شده و بر روی سرمایه‌گذاری و تولید اثرات قابل‌توجهی خواهد داشت.
• کاهش قیمت نفت نیز از عوامل تقویت‌کننده‌ی رکود در کشور بوده است. در شرایطی که کشور درگیر تحریم‌های مالی و نفتی هست، افت قیمت نفت موجب کاهش درآمدهای کشور شد.

تبعات رکود اقتصادی چیست؟

• رکود اقتصادی موجب افزایش نرخ بیکاری و اخراج قابل‌توجه کارمندان شرکت‌ها خواهد شد. چراکه تقاضا برای محصولات بسیار کمتر از عرضه‌ی محصولات و خدمات هست و شرکت‌ها ناچار به کاهش ساعات کاری و سپس اخراج کارکنان خواهند بود.
• در دوره‌ی رکود اقتصادی، درآمدهای مالیاتی دولت کاهش خواهد یافت. چراکه کسب‌وکارها با خطر تعطیلی و کاهش درآمد روبه‌رو هستند.
• عدم کنترل رکود اقتصادی در کوتاه‌مدت می‌تواند موجب رکود فراگیر و بلندمدت در فضای اقتصاد بشود
• ریزش بازار سهام و افت ارزش بازار شرکت‌های حاضر در بازار بورس

تفاوت رکود اقتصادی و بحران اقتصادی چیست؟

بحران اقتصادی زمانی به وقوع می‌پیوندد که:

• رکود اقتصادی مدت زیادی طول بکشد
• در تولیدات کارخانه‌ها شاهد افت شدیدی باشیم
• میانگین سطح زندگی مردم نسبت به گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته باشد.
• تولید ناخالص داخلی از بالاترین میزان خود بیشتر از ۱۰% افت داشته باشد.

رکود اقتصادی یونان

در این صورت بحران اقتصادی رخ‌داده است. این اتفاق که در سال ۲۰۰۹۲۰۰۸- برای یونان رخ داد موجب شد تولید ناخالص داخلی یونان افتی ۴۵% را تجربه کند و از ۳۵۴٫۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸ به ۱۹۴٫۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ برسد.