صندوق سرمایه گذاری مشترک

صندوق سرمایه گذاری مشترک یکی از بهترین ابزارهای سرمایه گذاری در سراسر جهان به شمار می آید. این صندوق ها با جمع آوری منابع پولی افراد عادی و شرکت های مختلف تحت یک ساز و کار قانونی و با نظارت دقیق دولتی اقدام به سرمایه گذاری وجوه جمع آوری شده می نمایند.

فرض کنید امروز به یکی از شعب بانکی مراجعه و قصد سپرده گذاری وجوه خودتان (فرض کنید یک میلیارد تومان) را دارید. قدرت چانه زنی شما در کسب بیشترین نرخ سود از بانک چه خواهد بود؟

آیا اگر شما با ده نفر از دوستانتان به شعبه بانک مراجعه کنید که از قضا آن ها هم سرمایه ای مانند شما داشته باشد، آیا قدرت چانه زنی شما در کسب سود افزایش پیدا نخواهد کرد؟ این مسئله حتی در خریدهای روزمره هم اتفاق می افتد، محصولی که با تعداد کمتر می خرید همیشه قیمت بالاتری نسبت به عمده دارد.

حال به فضای بازارهای مالی اعم از بازار بورس، بازار طلا، بازار زعفران و غیره برگردیم و فرض بر این باشد که شما تشخیص داده اید که یکی از این بازارها، می تواند سودآوری خوبی در کوتاه مدت یا بلندمدت داشته باشد، آیا بدون اطلاعات کافی ورود شما به این بازارها، سودآور خواهد بود؟

در بازاری که صدها تحلیلگر ریز به ریز جزئیات اتفاقات را بررسی می کنند و حتی به اخباری که بسیاری از مردم عادی نمی دانند، دسترسی ندارند، کسب سود کار راحتی نخواهد بود و به عنوان یک مشاور سرمایه گذاری به جد و بر مبنای تجربه عرض می کنم که ۹۵% فعالین بازار سرمایه در این بازار سرمایه ی خود را از دست می دهند.

پس با این حال بهترین روش سرمایه گذاری در این بازارها چه خواهد بود؟

راه حل اول: از یکی از آشنایان که در بازار بورس فعالیت می کند بخواهیم با پول ما هم سرمایه گذاری کند.

راه حل دوم: به یکی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک تحت نظارت سازمان بورس برای سرمایه گذاری مراجعه کنیم.

مشخصا راه حل دوم ریسک بسیار کمتری دارد و از طرفی فرآیند دریافت وجوه و افزایش و کاهش سرمایه به راحتی صورت می گیرد و تمامی مبادلات توسط سازمان بورس تحت نظر قرار دارد.

با سرمایه گذاری در این صندوق ها شما می توانید ریسک خود را هم مدیریت کنید، چرا که شما می توانید بر مبنای انتظاراتی که از بازار دارید در صندوق سرمایه گذاری طلا سرمایه گذاری کند یا بر روی صندوق سرمایه گذاری مشترک سهام یا برروی صندوق سرمایه گذاری مشترک مختلط (سهام و بانک) و یا صندوق های سرمایه گذاری مشترک با درآمد ثابت که این صندوق ها عموما منابع خود را در بانک ها و اوراق دولتی سپرده می کنند.

در سال ۱۳۹۸۰ از هر ۱۶ خانواده آمریکایی، یک خانواده در صندوق های سرمیه گذاری مشترک سرمایه گذاری کرده است و در سال ۲۰۰۶ این آمار به یک خانواده از سه خانواده رسیده است و امروز در سال ۲۰۱۸ از هر سه شهروند آمریکایی، یک نفر در صندوق های سرمایه گذاری مشترک، سرمایه گذاری کرده است.

تخصصی شدن علوم مالی و نوسانات زیاد بازار در کنار نیاز به تجربه برای کسب سود در بازارهای مالی، منجر به افزایش اقبال سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک شده است.به ننحوی که امروزه تعداد صندوق های سرمایه گذاری مشترک به بیش از صدها هزار عدد و با منابعی ده ها هزار میلیارد دلاری رسیده است.

در ایران نیز فرهنگ سرمایه گذاری بر روی صندوق های سرمایه گذاری مشترک روز به روز همه گیر تر می شود و فضای مالی کشور از سال ۱۳۸۷ که صندوق های سرمایه گذاری مشترک پای به عرصه ی خدمات مالی نهادند، روز به روز پیشرفت داشته اند و همین مسئله تیم هوش مالی را بر آن داشت تا با ارائه ی این مقاله شما را در پیدا کردن بهترین گزینه ی سرمایه گذاری راهنمایی کنیم.

اگر شما زمان و اطلاعات کافی از سرمایه گذاری در بورس، سرمایه گذاری در طلا، سرمایه گذاری در مسکن، سرمایه گذاری در زعفران ندارید. یکی از بهترین گزینه های سرمایه گذاری، خرید یونیت های (واحدهای) صندوق های سرمایه گذاری مشترک است.

صندوق سرمایه گذاری مشترک چیست؟

 صندوق های سرمایه گذاری مشترک، یکی از ابزارهای سرمایه گذاری جمعی به شمار می آیند که سرمایه گذاران حرفه ای منابع خود را روی هم گذاشته و با ایجاد یک صندوق مشترک، وجوه را در آن سپرده گذاری کرده و تحلیلگران حرفه ای و فعالان حرفه ای بازار با آن منابع اقدام به سرمایه گذاری در بازارهای مالی می پردازند.

هر سرمایه گذار به میزان پولی که در این صندوق سرمایه گذاری کرده است، از سود و زیان این سرمایه گذاری های آن صندوق منتفع می شود. در صورتی که صندوق در معاملات سهام، طلا، زعفران، سپرده های بانکی سود داشته باشد همه ی سرمایه گذاران منتفع می شوند و اگر هم زیان کند همه ی سرمایه گذاران متضرر می شوند.

نکته ی مهم در مورد صندوق سرمایه گذاری مشترک اینجاست که به دلیل اینکه منابع مالی این صندوق ها از جمع آوری پول های چندین سرمایه گذار حاصل می شود، ارقام بالایی برای سرمایه گذاری در اختیار صندوق است و صندوق با سرمایه گذاری در صنایع و شرکت های مختلف و تشکیل یک پورتفوی سرمایه گذاری، ریسک مشتریان (سرمایه گذاران) را کاهش می دهد.

با یان تفاسیر حجم بزرگ صندوق های سرمایه گذاری مشترک، ریسک سرمایه گذار را کاهش می دهد و از طرفی دارایی های مردم در این صندوق توسط حرفه ای ترین تحلیلگران هر شرکت مدیریت می شود و اقدام به سرمایه گذاری در بازار می نمایند.

در کشور ما نیز شرکت های تامین سرمایه، کارگزاری های بورس و شرکت های مشاوره سرمایه گذاری با مجوز از سازمان بورس، شرکت های سبدگردان، بنا بر قانون تنها نهادهایی هستند که مجوز راه اندازی صندوق سرمایه گذاری مشترک را دارند و فعالیت های آن ها کاملا دقیق توسط سازمان بورس رصد می شود و ریسک از دست دادن پول(کلاهبرداری و غیره) نزدیک به صفر است.

نکته ی مهم در خصوص این قابلیت نقدشوندگی صندوق سرمایه گذاری مشترک است و سرمایه گذاران به راحتی هر زمان که بخواهند می توانند پول خود را دریافت کنند.

اما آیا همه ی این صندوق ها برای خرید مناسب هستند و احتمال زیان آن ها هم هست؟ برای پاسخ به این سوال مقاله را تا انتها به دقت بخوانید.

 انواع صندوق های سرمایه گذاری مشترک

 در حال حاضر چندین نوع صندوق سرمایه گذاری مشترک وجود دارد و صندوق ها با توجه به موضوع فعالیت شان به چند دسته تقسیم می شوند.

صندوق سرمایه گذاری مشترک در سهام

همان طور که از نام صندوق سرمایه گذار مترک سهام بر می آید. این صندوق منابع ناشی از سرمایه گذاران را در بازار سهام سرمایه گذاری می کند و از این رو بالا و پایین آمدن بازار سهام، بر کسب سود یا زیان شما تاثیر مستقیم خواهد داشت. در صندوق سرمایه گذاری در سهام حداقل ۷۰% از منابع صندوق، صرف خرید و فروش سهام و مابقی آن نیز در سپرده ها و اوراق خزانه و غیره سرمایه گذاری می شود.

در زمان صدور یا ابطال واحدهای صندوق سرمایه گذاری مشترک در سهام، خالص ارزش دارایی های صندوق (NAV) مبنای خرید و فروش اوراق قرار می گیرد و سرمایه گذاران واحدهای صندوق سرمایه گذاری مشترک سهامی را بر آن مبنا می خرند یا به فروش می سپارند.

این صندوق ها به صورت دوره ای (ماهانه، فصلی و غیره) هیچ سودی پرداخت نمی کند و سود سرمایه گذاران تنها از بالا و پایین رفتن ارزش سهام زیرمجموعه شرکت محاسبه می شود که در این جا به اختصار ان ای وی یا خالص ارزش دارایی های صندوق سرمایه گذاری مشترک سهامی نامیده می شود.

صندوق سرمایه گذاری مشترک سهامی نسبت به سایر صندوق ها اندکی ریسک بیشتری دارد و سرمایه گذار عموما به منطور استفاده از نوسانات بازار سهام صندوق مشترک سهامی، سرمایه گذاری می کند.

صندوق سرمایه گذاری مشترک با درآمد ثابت

این صندوق ها عمده ی وجوه سرمایه گذاران را در بانک ها سپرده می کنند و به دلیل حجم قابل توجه سرمایه، این صندوق های سرمایه گذاری مشترک قدرت چانه زنی مناسبی برای دریافت سودهای بالاتر دارند. بخشی از سرمایه ی این صندوق ها نیز به خرید اوراق خزانه ی دولتی اختصاص می یابد که این اوراق نیز سودی به اندازه یا مقداری بیشتر از بانک به خریداران اوراق می دهد و در پایان ۵ درصد از منابع صندوق سرمایه گذاری مشترک با درآمد ثابت صرف سرمایه گذاری در بازار سهام و خرید و فروش سهم می شود.

با توجه به این توضیحات، سرمایه گذاران در صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت ریسک بسیار کمی را متحمل می شوند و اندکی هم از نوسانات بازار بورس تاثیر می پذیرند. به واقع سرمایه گذاری در این صندوق ها از نظر میزان ریسک، فرق چندانی با سپرده گذاری در بانک ندارد ولی عموما بانک مرکزی، نرخ سود پرداختی بانک را کنترل می کند ولی صندوق های سرمایه گذاری مشترک با توجه به درآمدی که کسب کردند، سود پرداخت می کنند که عموما بالاتر از سپرده بانکی است.

لازم به ذکر است که صندوق سرمایه گذاری مشترک با درآمد ثابت تنها صندوق سرمایه گذاری مشترک است که به سرمایه گذاران به صورت ماهیانه (مانند سپرده بانکی) سود پرداخت می کند.

توصیه می کنیم قبل از خرید صندوق درآمد ثابت به سایت صندوق مربوطه رفته و امیدنامه ی آن را مطالعه نمایید.

علاوه بر صندوق با درآمد ثابت، صندوق دیگری نیز وجوه دارد که تنها در اوراق با درآمد ثابت (سپرده بانکی، اسناد خزانه، اوراق مشارکت و غیره) سرمایه گذاری می کند و هیچ معامله ی سهامی انجام نمی دهد. این صندوق ها به تبع همین موارد ریسک بسیار کمی دارند و صرفا سودی معادل یا مقداری بیشتر از بانک ها به سرمایه گذاران پرداخت می کنند.

صندوق سرمایه گذاری مشترک مختلط

در این صندوق ها حداقل ۴۰ درصد و حداکثر ۶۰ درصد از دارایی های صندوق در بازار سهام به خرید و فروش سهام اختصاص می یابد. از این رو ریسک سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری مشترک مختلط کمتر از صندوق سرمایه گذاری سهام و بیشتر از صندوق درآمد ثابت است.

نکته ی مهم: در خرید صندوق های سرمایه گذاری مشترک هیچ محدودیتی وجود ندارد مگر صندوق های خاص مانند صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر که در صفحات ابتدایی امیدنامه صندوق به آن اشاره شده است.

صندوق های سرمایه گذاری کالایی

دسته ی دیگر از صندوق ها، صندوق های کالایی هستند و در حال حاضر در بازار چندین صندوق سرمایه گذاری مشترک کالایی فعالیت می کنند که تمامی آن ها در طلا سرمایه گذاری می کنند.

اگر فکر می کنید قیمت طلا بالا خواهد رفت و دید مثبتی به بازار طلا دارید و از طرفی نمی خواهید ریسک های امنیتی خرید و نگهداری طلا را بپذیرید. خرید صندوق های کالایی طلا که از نمونه های آن می توان به صندوق سرمایه گذاری پشتوانه طلای لوتوس، صندوق سرمایه گذاری پشتوانه طلای مفید و صندوق سکه طلای کیان اشاره کرد.

این صندوق ها تمام منابع خود را به خرید و فروش گواهی سپرده کالایی سکه، اوراق مشتقه مبتنی بر سکه اختصاص می دهند و شما با سرمایه گذاری در این صندوق هایی که بازدهی بهتری داشته اند می توانید از سود معاملات سکه طلا بهره مند شوید.

صندوق سرمایه گذاری جسورانه

اگر قصد سرمایه گذاری در استارت آپ ها و پروژه های نوآورانه را دارید و برای این کار تخصص مناسب در تشخیص سرمایه گذاری در استارت آپ و پروژه های با بازده بالا را در اختیار ندارید، این صندوق ها راه حل مناسبی برای سرمایه گذاری در استارت آپ ها می باشد.

لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در این صندوق ها از ریسک بالایی برخوردار است و به دلیل ماهیت سرمایه گذاری های صندوق امکان کسب سود قابل توجه یا زیان قابل توجه مورد انتظار است.

صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت چیست

 در صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت، عمده ی منابع صندوق در دارایی های با ریسک بسیار پایین نظیر سپرده های بانکی، اوراق مشارکت، اسناد خزانه و غیره سپرده گذاری می شود. این صندوق ها مانند سپرده ی بانکی در دوره های مشخص سود پرداخت می کنند و سود آن ها عموما اندکی بالاتر از سود بانکی است.

در حال حاضر که بانک ها با نرخ ۲۰% سپرده گیری می کنند، صندوق های درآمد ثابت با نرخ ۲۱% به سپرده های سرمایه گذاری سود پرداخت می کنند.

صندوق های درآمد ثابت به دو دسته تقسیم می شوند:

·         صندوق سرمایه گذاری تنها در اوراق درآمد ثابت

·         صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت

همانطور که از اسم این صندوق ها بر می آید، صندوق سرمایه گذاری تنها در اوراق درآمد ثابت، کل منابع خود را صرف سرمایه گذاری در دارایی های با درآمد ثابت نظیر سپرده بانکی، اوراق مشارکت، اسناد خزانه و غیره سرمایه گذاری می کند.

صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت که مورد نظر بسیاری از مشاوران سرمایه گذاری است، ۵ تا ۱۰ درصد از منابع خود را در بازار سرمایه به خرید و فروش سهام اختصاص می دهد و مابقی را در سپرده بانکی و اوراق مشارکت و اسناد خزانه و غیره سرمایه گذاری می کند.

برای اطلاع از جزئیات سرمایه گذاری های صندوق به امیدنامه ی صندوق مراجعه کنید یا با ما تماس بگیرید.

 مقایسه صندوق های سرمایه گذاری

برای مقایسه ی صندوق های سرمایه گذاری قبل از هر چیز به سایز صندوق (میزان منابع صندوق) باید توجه داشت ولی مهم ترین موضوع آن است که صندوق مربوطه چه بازدهی در گذشته داشته است و اگر عملکرد صندوق در گذشته خوب نبود، دیگر دلیلی برای سرمایه گذاری در آن صندوق نیست و به سراغ ده ها صندوق دیگر می رویم.

قبل از هر چیز باید با توجه به درجه ی ریسک پذیری تان اقدام به مقایسه کنید و برای مثال اگر ریسک بالایی را می پذیرید صندوق های طلا را با هم و صندوق های سهام را با خودشان مقایسه کنید و در خصوص صندوق مختلط و صندوق درآمد ثابت هم همین طور!

از آنجا که بهترین راه مقایسه ی صندوق ها، مقایسه ی بازدهی آن هاست، برای بررسی سود صندوق سرمایه گذاری مشترک (انواع آن) به سایت مرکز مالی ایران به آدرس www.fipiran.com مراجعه نمایید.

همچنین در خرید صندوق توجه داشته باشید که صندوق مد نظر شما ضامن بازپرداخت و ضامن سودآوری دارد یا خیر!

بهترین صندوق سرمایه گذاری بانک

 در بین صندوق های سرمایه گذاری بانک، توصیه می کنیم صندوق هایی را انتخاب کنید که بانک مربوطه شرایط مالی و بنیادی مناسبی دارد. در حال حاضر بانک های آینده، سرمایه، دی، گردشگری و بانک هایی از این دست شرایط مناسبی ندارند و به همین تبع توصیه می کنیم با وجود این که خرید واحدهای صندوق های سرمایه گذاری مشترک ریسک بسیار کمی دارد، اما به این مورد هم توجه داشته باشید.

نکته ی مهم بعدی توجه به ضامن نقدشوندگی صندوق است و صندوق هایی که ضامن دارند، صندوق های کم ریسک تری می باشند. شما می توانید با بررسی امیدنامه ی صندوق از ضمانت آن با خبر شوید و صندوق ها موظف هستند این مسئله را در امیدنامه منتشر کنند. برای مثال

شما در بخش “ارکان صندوق” در امیدنامه می توانید از ضمانت یا عدم ضمانت نقدشوندگی و پرداخت سود اوراق سرمایه گذاری درآمد ثابت بانک ها مطلع شوید.

رتبه بندی صندوق سرمایه گذاری

 برای رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری باید به عوامل زیر توجه داشته باشید:

بازدهی صندوق

در انتخاب صندوق سرمایه گذاری مشترک حتما بازدهی گذشته ی صندوق را بررسی داشته باشید. صندوق های با بازده بسیار بالا و بازده بسیار پایین گزینه های خوبی برای سرمایه گذاری نیستند و سعی کنید از بین ۳۰ صندوق ابتدایی لیست مقایسه ی صندوق ها، صندوق سرمایه گذاری را انتخاب کنید.

مرکز خدمات مالی ایران با آدرس فیپیران www.fipiran.com/ اطلاعات مناسبی در خصوص بازده صندوق ارائه می کند. به صورت کلی بازدهی شش ماهه ی صندوق می تواند دید مناسبی در خصوص صندوق به سرمایه گذاران ارائه نماید.

ضامن نقدشوندگی صندوق

ضامن نقدشوندگی صندوق، تضمین می کند که در زمان عدم وجود وجه نقد کافی در صندوق برای ابطال واحد سرمایه گذاری خود یا دریافت سودتان وجوه مورد نیاز را تامین کند و به سرمایه گذار پرداخت شود.

ضمانت جبران خسارت/ جبران سود ، ضامن سودآوری صندوق

 این ضمانت که عموما در صندوق های با درآمد ثابت ارائه می شود در زمانی کاربرد دارد که صندوق سرمایه گذاری مشترک پرداخت سودی را تضمین نماید و در صورتی که در سررسید، توان پرداخت سود تعهد شده را نداشته باشد، ضامن جبران سود، وظیفه ی پرداخت سود شما را به عهده دارد. در حال حاضر تقریبا تمامی صندوق های درآمد ثابت به جای تعهد پرداخت سود مشخص، پیش بینی سود پرداختی دارند و این ضمانت را از اوراق خود حذف کرده اند و شما هم حتما قبل از خرید از وجود یا عدم وجود این ضمانت با مشاهده ی امیدنامه ی صندوق، تماس با صندوق یا تماس با ما اطمینان حاصل کنید.

 برای اطمینان از سرمایه گذاری خود هر ماه حتما تغییرات امیدنامه ی صندوق را از سایت آن دنبال کنید.

معایب صندوق های سرمایه گذاری مشترک

یکی از معایب صندوق سرمایه گذاری مشتر، حضور مدیران غیر حرفه ای در آنجاست و این مدیران با انجام اقدامات دور از اخلاق حرفه ای در خرید شرکت های زیان ده و یا عدم توجه به اصول مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک اقدام به خرید و فروش با استفاده از منابع صندوق می نمایند. برای کنترل این ریسک با مراجعه به سایت مرکز مالی ایران و بررسی بازدهی صندوق مربوطه می توانید از این تفاق جلوگیری نمایید.

برخی از مدیران که ریسک پذیری مناسبی ندارند اقدام به متنوع سازی بیش از اندازه پورتفو می کنند و از این بازدهی این صندوق ها بسیار کم است و به همین دلیل قبل از خرید واحد صندوق سرمایه گذاری حتما بازدهی گذشته اش را بررسی نمایید.

نحوه محاسبه سود صندوق سرمایه گذاری مشترک

سرمایه گذاران در صندوق سرمایه گذاری مشترک نیز مانند خرید سهام، بازده دریافت می کنند و با توجه به میزان سرمایه ی خود از بازدهی آن صندوق مشترک، سود دریافت می کنند. به صورت کلی بازده سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری مشترک به شرح زیر است:

• سود نقدی

در صندوق سرمایه گذاری مشترک هم مانند سهام، طی سال از محل سودهای دریافتی روی سهامی که خریداری کرده اند یا بهره ای که اوراق خزانه و قرضه گرفته اند به عنوان درصدی از خالص ارزش دارایی صندوق به سرمایه گذاران پرداخت می شود.

• بازده قیمتی

صندوق ها با منابعی که سرمایه گذاران در اختیارشان می گذارند اقدام به خرید و فروش سهام می کنند و در صورتی که در این فرآیند سود کسب کنند خالص ارزش دارایی ها افزایش و در صورتی که زیان کنند خالص ارزش دارایی صندوق کاهش می یابد. از آنجا که مبنای قیمت صدور هر واحد سرمایه گذاری، خالص ارزش دارایی های صندوق است، شما به عنوان سرمایه گذاری از بالا و پایین رفتن خالص ارزش دارایی صندوق یا NAV سود کسب می کنید.

سود حاصل از سرمایه گذاری شما در صندوق به صورت زیر به دست می آید: (نحوه ی محاسبه ی این سود در تمامی انواع صندوق یکسان است) تغییر در خالص ارزش دارایی صندوق

نحوه ی خرید واحد صندوق سرمایه گذاری مشترک

شما برای خرید واحد صندوق سرمایه گذاری مشترک می توانید با مدیر آن صندوق تماس گرفته و در خصوص نحوه ی خرید صندوق اطلاعات کسب نمایید.

همچنین برخی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک در بازار سرمایه قابل معامله هستند و شما با استفاده از پلتفرم آنلاین کارگزاری می توانید این صندوق های موسوم به ETF یا صندوق سرمایه گذاری مشترک قابل معامله را خریداری کنید و در صفحه ی مدیریت فناوری بورس تهران اطلاعات آن را مشاهده کنید. اگر قصد خرید این اوراق را دارید، ترجیحا سعی کنید اوراق مورد نظر بازارگردان داشته باشد.

همچنین برخی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک در بازار سرمایه قابل معامله هستند و شما با استفاده از پلتفرم آنلاین کارگزاری می توانید این صندوق های موسوم به ETF یا صندوق سرمایه گذاری مشترک قابل معامله را خریداری کنید و در صفحه ی مدیریت فناوری بورس تهران اطلاعات آن را مشاهده کنید. اگر قصد خرید این اوراق را دارید، ترجیحا سعی کنید اوراق مورد نظر بازارگردان داشته باشد.

برای اطلاع از جزئیات هزینه های صندوق بهتر است به امیدنامه صندوق سرمایه گذاری مشترک مراجعه بفرمایید ولی به صورت کلی سهم هزینه های صندوق و کارمزد صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری رقم قابل توجهی نیست.

مرکز جامع آموزش هوش مالی به عنوان مرکزی غیر وابسته به صندوق های سرمایه گذاری، شما را در انتخاب بهترین سرمایه گذاری راهنمایی کند.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اگر بخواهیم اوراق اختیار فروش تبعی را به‌صورت ساده تعریف کنیم به این نحو است که سهامدار عمده سهام شرکت را بیمه می‌کند، به‌این‌ترتیب که تضمین می‌کند اگر قیمت سهام شرکت در یک تاریخ معین که از قبل مشخص می‌کند کمتر از قیمت مدنظر بود، سهام را در آن قیمت از صاحبان سهام می‌خرد.

در این روش، سهامدار عمده که از زیروبم شرکت زیرمجموعه‌ی خود، آگاه است اوراق اختیار فروش تبعی را منتشر می‌کند و مالکان سهام نیز با خرید این اوراق، حداقل سود بدون ریسک را برای سرمایه‌گذاری خود به دست می‌آورند و به‌واقع ریسک سیستماتیک معاملات (ریسک بازار) کاهش قابل توجهی خواهد داشت چراکه آن‌ها از کسب سود اطمینان خواهند داشت.

برای مثال فرض کنید قیمت سهام شرکتی در حال حاضر ۱۰۰ تومان به ازای هر سهم هست، سهامدار عمده‌ی این مجموعه اعلام می‌کند که حاضر است سهام شرکت را پس از گذشت ۶ ماه به قیمت ۱۲۰ تومان از صاحبان سهام خریداری کند. به‌این‌ترتیب سهامداران شرکت مطمئن خواهند شد که آن‌ها به ازای هر سهم حداقل ۲۰ تومان ‌سود خواهند کرد.

در این معامله با استفاده از این ابزار هرگونه زیان احتمالی پوششش داده می‌شود. سهامدار عمده اوراق اختیار فروش تبعی را می‌فروشد و هر سهامداری که این اوراق را خریداری کند، در صورت کاهش قیمت سهام شرکت، زیانش جبران خواهد شد.

با استفاده از این اوراق، خریداران سهام ضمن اینکه از حداقل سود (عمدتاً برابر با سود اوراق مشارکت) اطمینان دارند، به افزایش قیمت سهام و کسب سود بیشتر نیز امیدوار هستند.

تعریف اختیار فروش تبعی

این نام ازآنجا می‌آید که به‌واقع شما اختیاردارید که سهام خود را به سهامدار عمده بفروشید یا خیر و سهامدار عمده در حقیقت اختیار فروش سهام را در قیمت مشخص به شما می‌فروشد.
شما می‌توانید در زمان سررسید اگر قیمت سهام بالاتر از قیمت مدنظر سهامدار عمده بود، آن را نگاه‌دارید و با سود بالاتر در تابلوی معاملات بازار بفروشید و همچنین از آن‌سو اختیاردارید که در زمان سررسید اگر قیمت سهام پایین‌تر از قیمت مدنظر سهامدار عمده بود، سهام خود را به سهامدار عمده بفروشید و اصطلاحاً اوراق اختیار فروش تبعی خود را اعمال کنید و حداقل سود که عمدتاً برابر با سود اوراق مشارکت یا حتی بالاتر است را دریافت کنید.

بیمه‌ی سهام با اوراق اختیار فروش تبعی

در ایران به دلیل ماهیت معاملات اوراق اختیار فروش تبعی از آن به‌عنوان طرح بیمه‌ی سهام یاد می‌شود و به‌واقع ابزاری برای کنترل ریسک معامله گران هست. در عمل شما با پرداخت مبلغی ناچیز در قبال خرید اوراق اختیار فروش تبعی (شبیه به پرداخت حق بیمه) زیان احتمالی سبد سرمایه‌گذاری خود را پوشش می‌دهید.

در حقیقت این اوراق اختیار فروش تبعی سود مناسب با ریسک پایین را برای سرمایه‌گذاران همراه می‌آورند و بررسی بازدهی آن‌ها نشان می‌دهد که در دوره‌ی یک‌ساله، این اوراق بازدهی مناسبی داشته‌اند و حتی ثبات بازدهی این اوراق به نحوی بوده است که موجب شده است بسیاری از سپرده‌گذاران بانک‌ها به سرمایه‌گذاری در این بازار روی بیاورند.

قوانین اوراق اختیار فروش تبعی و شرایط خرید اوراق تبعی توسط مشتریان کدام است؟

برای خرید و اعمال اوراق اختیار فروش تبعی شما حتماً باید مالک سهام شرکت باشید و به تعداد سهام خودتان، اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کنید. برای مثال اگر شما قصد خرید اوراق اختیار فروش تبعی شرکت ریل سیر کوثر با نماد «حسیر» را داشته باشید، ابتدا باید سهام شرکت را قبل از خرید اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کنید.
به‌این‌ترتیب شما متناسب با حجم سرمایه‌ی خودتان اقدام به خرید سهام می‌کنید. برای مثال اگر قصد سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیون تومان را داشته باشید و هر سهم حسیر ۲۰۰ تومان باشد. شما باید ۵۰،۰۰۰ سهم حسیر را خریداری کنید (بدیهی است که اگر شما از قبل مالک سهام حسیر باشید دیگر نیازی به خرید سهام حسیر نیست). حال شما می‌توانید با خرید ۵۰،۰۰۰ اوراق اختیار فروش تبعی حسیر، تمامی سهام خود را بیمه کنید و مطمئن باشید که سهام شما، حداقل به میزان اوراق مشارکت به شما سود خواهد داد و هیچ زیانی نخواهید کرد! عملاً سرمایه‌گذاری شما سود بدون ریسک خواهد بود.

نکته‌ی مهم: عمدتاً محدودیت خاصی در حجم سرمایه اعمال نمی‌شود ولی به‌هرحال لازم است قبل از خرید اطلاعیه عرضه‌ی اوراق اختیار فروش تبعی را کاملاً مطالعه نمایید.

شما تنها می‌توانید دقیقاً برابر با تعداد سهامی که دارید، اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کنید و مازاد خریداری‌شده سوخت خواهد شد و قابلیت استفاده یا حتی فروش را نخواهد داشت. در مثال بالا شما می‌توانید حداکثر ۵۰،۰۰۰ اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کنید.

وجه پرداختی بابت خرید اوراق اختیار فروش تبعی سوخت خواهد شد (عملاً شما با خرید این اوراق سهام خود را بیمه کردید. هیچ شرکت بیمه‌ای، حق بیمه را پس نمی‌دهد!)

نحوه‌ی خرید اوراق اختیار فروش تبعی

شما می‌توانید اوراق اختیار فروش تبعی موسوم به بیمه‌ی سهام را از طریق سیستم معاملات کارگزاری خودتان به روش اینترنتی یا آنلاین یا از طریق سفارش به معامله گر در کارگزاری خریداری بکنید. به همین منظور کافی است که نماد موردنظر را وارد کرده و خرید نمایید البته ذکر این نکته لازم است که تعداد اوراق اختیار معامله‌ی قابل‌خرید تنها برابر است با تعداد سهام موجود در پورتفوی شما و سرمایه‌گذار در صورت خرید اوراق اختیار فروش بیشتر از سهام شرکت، اوراق اضافی سوخت خواهد شد.

نحوه‌ی اعمال اوراق اختیار فروش تبعی

فرض کنید که به زمان سررسید نزدیک شده‌ایم و قیمت سهم هنوز پایین‌تر از قیمت اعمال باشد. شما می‌توانید از ۱۰ روز قبل از تاریخ اعمال اوراق اختیار فروش تبعی یا بیمه‌ی سهام، دستور اعمال آن را به کارگزاری بدهید.

پس از دستور اعمال، شما سود خود را از طریق حسابی که کارگزاری معرفی کرده است، دریافت خواهید کرد. (عمدتاً همان حسابی که با آن وجوه معاملات کارگزاری را واریز و برداشت می‌کنید.)

نکات مهم خرید اوراق اختیارفروش تبعی:

• درصورتی‌که قیمت سهام بالاتر از قیمت اعمال (ذکرشده در اطلاعیه عرضه) باشد، اختیار فروش تبعی قابل‌اعمال نیست، چراکه شما می‌توانید سهام خود را در بازار با قیمت بالاتر به فروش برسانید و سود بیشتری کسب کنید.
• این اوراق به‌هیچ‌عنوان قبل از سررسید قابل‌اعمال نیستند.

نرخ سود اوراق اختیار فروش تبعی

نرخ سود اوراق اختیار فروش تبعی بسیار متغیر است چراکه شما در حال سرمایه‌گذاری بر روی سهام شرکت هستید و این می‌تواند مسبب نوسانات بسیاری در سود شما بشود. لکن شما با خرید اوراق اختیار تبعی، حداقل سود را برای خود تضمین می‌کنید و مطمئن خواهید بود که سرمایه‌گذاری شما حداقل معادل نرخ تورم رشد خواهد داشت.

در صورت رشد قیمت سهام نیز شما سود بیشتری خواهید داشت.

نمونه اوراق اختیار فروش تبعی

تصویر زیر اطلاعیه‌ی عرضه‌ی اوراق اختیار فروش تبعی شرکت ریل سیر کوثر با نماد “حسیر” می باشد:

اوراق تبعی حسیر

قیمت سهام این شرکت در زمان انتشار اوراق اختیار فروش تبعی (۲۷ آبان ۱۳۹۶) برابر با هر سهم ۲،۸۷۹ ریال بوده است و شرکت در این اطلاعیه اعلام نموده است که پس از یک سال در تاریخ سررسید (۲۷ آبان ۱۳۹۷) هر سهم شرکت را ۳،۶۰۰ ریال از شما خریداری کند.
یعنی شما با هزینه‌ای اندک (قیمت اوراق اختیار فروش تبعی) به ازای هر سهم در بازه یک‌ساله حداقل ۷۲۱ ریال سود خواهید کرد. عملاً در این سرمایه‌گذاری سود شما بدون ریسک خاصی خواهد بود.

شما می‌توانید با دانلود فایل زیر، جزئیات عرضه‌ی این اوراق اختیار فروش تبعی موسوم به بیمه‌ی سبد سهام را مشاهده کنید:

معامله مجدد اوراق اختیار فروش تبعی

معاملات اوراق اختیار فروش تبعی در بورس ایران، اندکی با معاملات اوراق اختیار معامله در سایر بورس‌های جهان متفاوت است. برخلاف سایر بورس‌ها، در بازار سرمایه ایران امکان خریدوفروش مجدد اوراق اختیار فروش تبعی وجود ندارد و تنها سهامدار عمده می‌تواند این اوراق را منتشر کند و خریدار اوراق نمی‌تواند آن را به فرد دیگری بفروشد. در عمل شما پس از خرید این اوراق، مالک اول و آخر اوراق اختیار فروش تبعی هستید.

قیمت‌گذاری اوراق اختیار فروش تبعی

شما برای قیمت‌گذاری اوراق اختیار فروش تبعی می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

حال با استفاده از فرمول قیمت‌گذاری اوراق اختیار فروش تبعی و مثال بالا از فروش بیمه‌ی سهام، به محاسبه‌ی قیمت مناسب خرید این اوراق بیمه‌ی سهام (اوراق اختیار فروش تبعی) می‌پردازیم:

قیمت پایانی روز قبل (در این مثال، مقررشده بود که اوراق در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۹۶ عرضه شود پس قیمت پایانی روز قبل، قیمت سهام شرکت در تاریخ ۲۴ آبان ۱۳۹۶ خواهد بود): در این تاریخ قیمت پایانی هر سهم ۲،۸۶۲ ریال بوده است.

قیمت اعمال همان‌طور که در اطلاعیه عرضه‌ی اوراق اختیار فروش تبعی به آن اشاره‌شده است به ازای هر سهم ۳،۶۰۰ ریال هست.

تعداد روزهای باقی‌مانده تا تاریخ اعمال نیز کمتر از یک سال و برابر با ۳۶۱ روز هست.

نرخ سود بدون ریسک معادل نرخ اوراق خزانه یا سپرده بلندمدت بانکی یا اوراق مشارکت برابر با ۲۰% در نظر گرفته‌شده است.

با این تفاسیر هر برگه‌ی اوراق اختیار فروش تبعی نماد حسیر ۱۷ تومان ارزش خواهد داشت.

نکته‌ی مهم هوش مالی در خرید اوراق اختیار فروش تبعی:

کسانی که از قبل اقدام به محاسبه‌ی ارزش اوراق می‌کنند می‌توانند با مشاهده‌ی قیمت‌گذاری پایین‌تر از ارزش اوراق آن را خریداری کرده و سود بالاتری کسب کنند. در این عرضه، حسیر هر برگه‌ی اوراق اختیار فروش تبعی را ۵۰ ریال تعیین کرد و در مدت کوتاهی تمامی اوراق به فروش رسید. این‌یک فرصت بسیار خوب برای کسب سود از بازار اوراق اختیار معامله بود.

نکته‌ی مهم در خرید اوراق اختیار فروش تبعی آن است که شما تنها می‌توانید این اوراق را از منتشرکننده خریداری کنید و در عمل ناشر به صلاحدید خود، این اوراق را قیمت‌گذاری و عرضه می‌کند. پس لازم است شما با استفاده از فرمول بالا، قبل از عرضه‌ی اوراق اختیار فروش تبعی، محدوده‌ی مناسب برای خرید را مشخص کنید.

برای مشاهده ی اطلاعیه های عرضه ی اوراق توصیه می کنیم سایت ما وبسایت جامع آموزش هوش مالی و سرمایه گذاری  به آدرس www.hrahmani.ir سایت سازمان بورس به آدرس www.tse.ir و سایت فرابورس به آدرس www.ifb.ir را دنبال نمایید.

 

سلام به شما همراه عزیز، خوشحالم می بینم که شما یکی از هزاران فعال بازار سرمایه هستید که به رشد شخصی خودتون اهمیت می دهید. در این مطلب می خواهیم، به یه مسئله ی بسیار مهم بپردازیم:

تا حالا به این فکر کردید که چه چیزی باعث میشه یه معامله گر به راحتی ۹۰% از سرمایه ی خودش را از دست بده؟!

می دونید چند تا راه برای این کار وجود داره؟!

لازم نیست بشمرید و من توی چند تا پست بهترین راه های از دست دادن سرمایه رو مطرح می کنم 😀 و جالب اینجاست که این راه ها توسط سرمایه گذاران بسیاری در بازار مجددا تجربه شده است و فراموش نکنید بخش مهمی از آموزش بورس، استفاده از تجربیات می باشد.

حالا به سراغ مطالعه ی این مطلب برویم، امیدوارم بعد از مطالعه ی این مقاله بتونید کم کم استراتژی خودتون رو شکل بدید.

۱)توهم دانش داشته باشید و خودتون را از همه برتر بدانید.

 بسیاری از معامله گران تازه کار اصلا وقتی برای یادگیری مباحث اولیه ی بنیادی، حتی در حد یادگیری صورت سود و زیان نمی گذارند و فقط بر اساس خبرهایی که می شنوند اقدام به معامله می کنند. یا در بهترین حالت به چارت های قیمت سهم نیم نگاهی می کنند. اگر می خواهید پول خودتون رو از دست بدید، این روش رو حتما امتحان کنید!

۲) بیش از حد معامله کنید و کارگزار رو پولدار کنید.

 معامله همراه با حد سود و زیان های کوچک فقط کارگزار شما رو پولدار می کنه. این که شما حد سود خودتون رو فقط کمتر از ۵۰ هزار تومن در یک روز معاملاتی بدونید یعنی در حال هدایت یک استراتژی بازنده هستید.

۳) از اهرم های خفن استفاده کنید.

 موارد بسیار رو داشتیم که معامله گرها بعد از مدتی معامله خواستار دریافت اعتبار از سمت کارگزاری بوده اند، اون هم تنها پس از ۶ ماه معامله ی موفق! اهرم یک خیابان دو طرفه اس. مطمئنا کارگزار از این که شما اعتبار دریافت کنید و علاوه بر کارمزد بیشتر از شما هزینه ی مالی نیز دریافت کند، استقبال خواهد کرد.

۴) تقلید بکنید.

 خلاصه بگم، یعنی این­که از صبح ساعت ۸:۳۰ که معاملات شروع میشه تشریف ببرید در کانال­های تلگرامی از کریم سیگنال گرفته تا گنجیابان بورس! و توی اینها دنبال سهم بگردید تا زود پولدار بشید.

یه معامله گر واقعی با این که از بقیه مشورت میگیره ولی تصمیم گیرنده ی اصلی خودش هست ومسئولیت اشتباهش رو هم می پذیره و از همه مهم تر اینکه در معامله ی خودش به هیچ کسی تکیه نمی کنه.  تقلید کردن این قدر اشتباه هست که اگر احساس می کنید آقای کریم سیگنال بهتر از شما معامله می کنه پس پولتون رو بدید به آقا کریم و دیگه دست به معامله نزنید.

۵) حد زیان نگذارید.

 حد زیان یکی از مهم ترین بخش های یک معامله هست، شما حتما باید قبل از معامله حد ضرر خودتون رو مشخص کنید، این حد ضرر می تونه بنیادی یا تکنیکی یا ترکیبی از این دو باشه. البته خیلی از تحلیلگران بنیادی و معامله گران حرفه ای اعتقادی به حد زیان ندارند ولی گذاشتن حد زیان ریسک شما را به مقدار زیادی کنترل خواهد کرد. مثلا مشخص می کنید که حداکثر زیان شما در یک معامله برابر با ۲ درصد از سرمایه تون باشه.

برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه می کنم این مقاله رو حتما مطالعه کنید. حد سود و حد زیان چیست؟

 

۶) بین معامله با پول مجازی و معامله با پول واقعی فرقی نداره که!

 احتمالا تا حالا به سایت www.irvex.com رفتید. خیلی از کسایی که مدتی با این سیستم مجازی کار می کنند بعد از مدتی تصمیم می گیرن با پول واقعی قابل توجهی به بازار سرمایه وارد بشوند.  توجه داشته باشید که معامله با سیستم مجازی خیلی خیلی با معامله با پول واقعی تفاوت داره. اصلا این اشتباه رو نکنید، چرا که به زودی کل پولتون رو از دست خواهید داد. سعی کنید آرام آرام و با پول کم وارد بازار سرمایه بشوید.

راستی! یادتون نره که حتما باید مکررا بازدهی خودتون رو محاسبه کنید!!

۷) در ساعاتی که بازار بسته است، معامله کنید.

 برخی که از سیستم های اینترنتی به جای آنلاین استفاده می کنند، قبل از شروع معاملات یا در روز قبل سفارش خرید یا فروش خود را تعیین می کنند و به کارگزار اعلام می کنند، یا حتی برخی در زمان پیش گشایش (۸:۳۰ تا ۹) اقدام به گذاشتن سفارش خرید یا فروش می کنند. اما یه چیز رو توجه کنید، آغازکننده ی معاملات روزانه، معامله گران تازه کار هستند ولی معامله گران حرفه ای هستند که به معاملات پایان می دهند. پس هیچ وقت قبل از شروع معاملات سفارش نگذارید، البته اگر نمی خواهید پول خودتون رو از دست بدید.

۸) سیستم معاملات نداشته باشید.

 سیستم معاملاتی به شما برای پیروزی کمک خواهد کرد، مطمئن باشید بدون سیستم معاملاتی بازنده خواهید بود. یادتون باشه، توی بازارهای مالی فقط ۵% از معامله گران برنده هستند و ۹۵% بازنده ی قطعی خواهند بود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سیستم های معاملاتی توصیه می کنم این مقاله رو مطالعه کنید. سیستم معاملاتی چیست و چه کارایی دارد؟!

۹) بر خلاف خط روند معامله کنید.

 تفاوت زیادی بین خرید ارزان در مسیر نزولی با صرفا یک خرید ارزان هست. زمانی که شما بر خلاف روند معامله می کنید، ممکن است پایین ترین قیمتی که شما می خرید تبدیل بشه به بالاترین قیمت روند حاضر. شما در یک خرید ارزان، اصطلاحا سهام را در پایین ترین قیمت دوره ی اخیر خریداری می کنید ولی در زمانی که در یک روند نزولی خرید انجام می دهید، انتظار این رو همیشه داریم که احتمال داره قیمت، پایین تر هم بیاد. پس همیشه همگام با بازار و روند بازار معامله کنید. حتما توجه داشته باشید! شما یک سرمایه گذار هستید نه یک قمارباز!

حواستون باشه حتی اگر وارن بافت هم باشید امکان اشتباه هست، پس حواستون به روند بلندمدت معاملات تون باشه. همین چند سال پیش آقای بافت در اوراق زغال سنگ و خرید سهام شرکت  ضرر بدی کرد.

۱۰) از معاملات ضعیف خروج نکنید.

 استرس خروج از معامله همیشه یک بخش از معامله هست. هر موقع با این سوال مواجه شدید، سریعا یک سوال از خودتون بپرسید. آیا حاضر هستید این سرمایه گذاری رو با بقیه ی پولتون تکرار کنید؟!

اگر پاسخ شما خیر بود، احتمالا خروج ازین معامله به نفع شما خواهد بود.

این مطلب ادامه خواهد داشت . . .

با ما همراه باشید

برای مطالعه ی بخش دوم خطاهای سرمایه گذاری بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

بخش دوم خطاهای سرمایه گذاری

اشتباهات سرمایه گذاری

خطاهای سرمایه گذاری

حسن رحمانی

بازار بورس

سوگیری رفتاری در بورس و بازار مالی

سلام

امیدوارم سرحال و سرزنده باشید.

تا حالا پیش خودتون فکر کردید که چرا توی پیش بینی اقتصادی گاهی اوقات اشتباه می کنید؟

چرا کمتر کسی رو دیدیم که پیش بینی ریاست جمهوری ترامپ رو بکنه؟

چرا توی پیش بینی در مورد قیمت سهم اشتباهاتی نا بجا داریم؟

به نظر کسی که سالهاست توی بازار سهام این نقص رو از طرف معامله گران دیده و خودش هم حسش کرده این مسئله رو ناشی از یه بیماری قابل درمان می دونم. اونم سوگیری هست. توی این بیماری ذهنی ما فقط دنبال آدمایی مثل خودمون می گردیم، دنبال این هستیم که کسانی که اطرافمون هستن تاییدمون کنند بدون این که انتقادی بشنویم.

از پیروزی ترامپ شوکه شدیم چون مقالات موافق اون رو نخوندیم. از برگزیت شوکه شدیم چون فقط طرفداران اون رو به استهزاء گرفتیم و . . .

پس یه نکته رو ازین به بعد حتما باید توجه کنیم، اونم اینه که همیشه حرف ها و مقالات مخالفان رو با دقت بخونیم، مطمئنا دیگه شگفت زده نخواهید شد. به عنوان حسن ختام این مطلب به یک مطلب از پایگاه مارکت واچ می پردازم و این مسئله رو بیشتر موشکافی می کنیم.

امروز این پایگاه افرادی که از انتخاب ترامپ شوکه شده بودند را در سه دسته تقسیم بندی کرد:
دسته اول- فقط به سرتیتر خبرها توجه می کنند و محتوای مهم اطلاعاتی متن اخبار را مطالعه نمی کنند.

این افراد هیچگاه متن طولانی روزنامه و اطلاعات بسیار با اهمیت را مطالعه نمی کنند و همین باعث میشه به راحتی اسیر دست رسانه ها بشوند، بارها شده تیتر یک مطلب اصلا با محتوای متن تفاوت فاحش داشته و کسی هم به این مورد توجهی نشون نداده!

دسته دوم- فقط به صحبت کسانی با طرز فکر شبیه خودشان گوش می دهند یا مطالب شان را می خوانند.

این دسته فقط دنبال این هستند که آدمای اطرافشون نظریات اون ها رو تایید کنند. مطمئنا با این طرز فکر نمیشه موفق شد. گاهی اوقات توی بازار سهام نیازه که با کسی که کاملا مخالف نوع سرمایه گذاری ماست در مورد سهم یا استراتژی بحث کنیم، بهتون قول میدم نکات بسیار مهمی یاد خواهید گرفت. خلاصه اینکه “هیچ آدمی کامل نیست”

دسته سوم- اعتماد به افرادی که نسبت به یک مسئله سوگیری و منافع شخصی دارند.

این دسته هم که متاسفانه تعدادشون توی بازارهای مالی کم نیست، عمدتا تقلید می کنند و دنباله رو هستند. خلاصه عرض کنم، مطمئن باشید هیچ کس به اندازه ی خود شما، دلش براتون نمی سوزه!

امیدوارم اگر جزو این سه دسته هستید، به زودی از جرگه خارج بشوید و نمودار زندگی تون پرحجم به سمت کمال حرکت کنه.

شاد و پیروز باشید.

حسن رحمانی

سوگیری رفتاری در بورس

چرا اشتباه تحلیل می کنم؟